Als je kind niet naar school gaat, kun je kiezen uit veel verschillende thuisonderwijsstromingen om te gebruiken voor het onderwijs en de opvoeding van je nakomeling(en). Eén van die stromingen is unschooling.
Wat is unschooling?
Unschooling is een alternatieve kijk op (thuis)onderwijs, die in populariteit toeneemt onder ouders die willen dat hun kinderen meer vrijheid en flexibiliteit ervaren in het leerproces. Unschoolen wordt ook wel ‘vrij leven’ of ‘vrij leren’ of ‘natuurlijk leren’ genoemd in het Nederlands. Toch is de term unschooling de meest gebruikte term, ook in Nederland, dus die zal hier ook gehanteerd worden.
Unschooling is het diepgewortelde geloof van ouders in dat hun kinderen reeds volwaardige, autonome wezens zijn, en in de intrinsieke motivatie van hun kinderen om volwaardige volwassenen te worden die meedraaien in de samenleving. Dat diepgewortelde geloof is dat de kinderen, als ze maar in een inspirerende, liefdevolle omgeving opgroeien, alles leren wat ze nodig hebben om zelfstandig te kunnen leven.
Unschooling kan, denk ik, niet op school. Je zou theoretisch gezien een gebouw kunnen neerzetten en daar kinderen gewoon op kunnen uitnodigen tussen 9 en 17 uur, maar er is geen onderwijsinspectie die akkoord gaat met het volledig loslaten van leerlijnen en einddoelen. Unschooling is dus echt een methode die bij thuisonderwijs geven past.
John Holt: grondlegger
De term unschooling is voor het eerst genoemd werd door Amerikaanse onderwijskundige en schrijver John Holt. Holt stelde dat kinderen van nature willen leren en dat traditioneel onderwijs hun natuurlijke nieuwsgierigheid onderdrukt. Hij benadrukte het belang van zelfgestuurd leren en pleitte voor een onderwijsbenadering waarbij kinderen meer controle hebben over wat en hoe ze leren.
Holt is er zelf overigens niet blij mee dat de term unschooling zo is blijven hangen, hij heeft het liever over ‘life’.
Holt schreef verschillende invloedrijke boeken, waaronder “How Children Fail” en “How Children Learn” waarin hij zijn ideeën over unschooling uiteenzette. Zijn werk heeft een blijvende impact gehad op de ontwikkeling van deze alternatieve onderwijsbenadering.
Radical unschooling
Naast het concept van unschooling is er ook een substroming die bekend staat als “radical unschooling.” Dit gaat nog een stap verder in de vrijheid en autonomie van kinderen. Bij radical unschooling strekt de vrijheid zich niet alleen uit tot het leerproces, maar ook tot andere aspecten van het leven, zoals voeding, bedtijden en schermtijd. Het idee is om kinderen te behandelen als volledig autonome individuen die in staat zijn hun eigen beslissingen te nemen.
Deze methode van opvoeden en onderwijs wordt bijvoorbeeld veel beschreven door Sandra Dodd in Sandra Dodd’s Big Book of Unschooling, die ook de Learn Nothing Day in het leven heeft geroepen.
Mogelijke Voordelen van Unschooling
Unschooling heeft verschillende voordelen die ouders aantrekken:
1. Individuele Aandacht
In een unschooling-omgeving krijgt elk kind individuele aandacht. Ouders kunnen zich richten op de specifieke interesses en behoeften van hun kinderen, wat kan leiden tot diepgaand begrip en betrokkenheid.
Het kind hoeft in zijn ontwikkeling niet te ‘wachten’ op andere leerlingen, omdat het onderwijs specifiek op zijn of haar behoeftes, leerniveau en interesses aansluit. Ook hoeft de leerling geen stof te doen waar het nog lang niet aan toe is, of wat het allang onder de knie heeft.
2. Authentiek Leren
Unschooling moedigt authentiek leren aan, waarbij kinderen leren door echte ervaringen en situaties. Dit kan leiden tot diepgaand begrip en het vermogen om kennis toe te passen in het echte leven. Het is veel makkelijker en leuker om tot 10 te leren optellen door dobbelsteenspelletjes met papa en mama, dan door eindeloos veel werkbladen in te vullen in de kleuterklas. Je herinnert je veel beter hoe groot een dino eigenlijk is als je er een skelet van in een museum ziet, dan wanneer je er een plaatje van in een boek ziet. Je weet óók veel beter wat een kilo is, als je elke week koekjes bakt en helpt met afwegen, dan wanneer je één keer een lesje met een weegschaal doet in bij een rekenles in groep 4.
3. Creatieve Ontwikkeling
Kinderen krijgen de vrijheid om hun creatieve talenten te verkennen en te ontwikkelen. Dit kan leiden tot een sterke passie voor kunst, wetenschap, muziek of andere interesses. Omdat het leren niet (alleen) uit boeken en in werkboeken komt, is er veel ruimte voor andere vaardigheden om zich te ontwikkelen. Het geunschoolde kind kan veel tijd besteden aan wat bij andere kinderen louter als naschoolse hobby gezien zou worden, omdat er minder restricties zijn op de tijd van een kind in een unschooling gezin, dan van een kind in een schoolgaand gezin.
Kritiek en Uitdagingen
Hoewel unschooling veel voordelen biedt, is het niet zonder kritiek en uitdagingen. Sommige critici maken zich zorgen over de consistentie en breedte van kennis die kinderen kunnen verwerven. Er is ook bezorgdheid over sociale interactie en de voorbereiding op traditionele academische uitdagingen zoals gestandaardiseerde tests. De huidige maatschappij vereist een bepaald lees- en rekenniveau en de vraag is of al die reken- en taalvaardigheden voldoende ‘vanzelf’ aan bod komen bij unschooling als methodiek.
Conclusie
Unschooling is een fascinerende benadering van (thuis)onderwijs die gebaseerd is op het idee dat kinderen van nature willen leren en dat vrijheid en autonomie in het leerproces essentieel zijn. Met John Holt als pionier en de evolutie naar radical unschooling, biedt deze benadering ouders en kinderen de mogelijkheid om het onderwijs en de opvoeding op een heel andere manier te benaderen.
Of het volledig past bij jouw gezinssituatie is een persoonlijke beslissing, maar het is zeker een benadering die de moeite waard is om te verkennen.