Op deze website lees je vooral veel over de mogelijkheden en voordelen van thuisonderwijs, maar er zijn uiteraard ook nadelen te bedenken. Bij het kiezen van een onderwijsvorm voor je kind wil je zo goed mogelijk beslagen ten ijs komen. Je maakt immers een keuze voor de komende 14 jaar van het leven van je kind, voor een vormende periode dus, voor een aanzienlijk aantal uren per dag. Om een weloverwogen keuze te kunnen maken voor jouw gezin, is het fijn om ook de mogelijke nadelen van thuisonderwijs te weten, zodat je die af kunt zetten tegen de mogelijke nadelen van schoolonderwijs.
Daarom op deze pagina een lijst met 10 (mogelijke) nadelen van thuisonderwijs.
1. Inkomstenderving
Een groot nadeel aan het geven van thuisonderwijs waar je bijna niet omheen kunt, is een stuk inkomstenderving. Je kind is meer uren per dag thuis en in die uren kun jij niet (goed/gemakkelijk) (buiten de deur) werken. Daar heb je vooral een stuk creativiteit in nodig, denk ik, om te zoeken naar een manier waarop je geld kunt besparen en toch nog kunt werken. Op deze pagina vind je meer over inkomsten bij thuisonderwijs en ik heb ook een stuk geschreven specifiek over online ondernemerschap omdat dat vaak beter te combineren is met thuisonderwijs dan een (fulltime) loondienstbaan.
2. 24/7 samen
Als je kind niet naar school gaat, is de kans aanwezig dat jullie heel veel tijd samen doorbrengen. Als je kind structureel op school is, heb je “me-time”, tijd om te werken, tijd voor je huishouden, tijd voor tandartsafspraken, etc. Die tijd moet je veel meer “creëren” als je kind niet naar school gaat.
Dit nadeel is natuurlijk óók een heel groot voordeel, het ligt er maar net aan hoe je het zelf ziet. Hier helpen de kinderen mee in het huishouden, neem ik ze mee naar de kapper/tandarts en slapen ze als ik ’s avonds werk.
Ik denk wél dat het belangrijk is om af en toe tijd zonder je kind in te plannen, zodat je ook aan jezelf toekomt. Daar zijn echter eenvoudig andere oplossingen voor te bedenken dan 14 jaar verplichtend schoolonderwijs.
Meer informatie hierover vind je via: Hoeveel tijd kost thuisonderwijs?
3. Oefening in geduld
Je hebt niet de bekende ochtendspits-stress van broodtommel-jas-laarzen-waar-zijn-m’n-sleutels-ben-je-nou-nog-niet-klaar, maar je hebt wél een flinke dosis geduld nodig om eindeloos met je kind te leren lezen, schrijven, rekenen, etc. Je kind heeft waarschijnlijk bepaalde onderwerpen waar het minder makkelijk de stof tot zich neemt, tot mogelijke frustratie van jou en hen. Of jij hebt een vak wat je eigenlijk oerstom vindt, maar waar je wel samen met je kind doorheen moet worstelen.
Ik zou mezelf overigens niet beschrijven als een persoon met een eindeloze hoeveelheid geduld. Wél met een eindeloze fascinatie voor leren en mijn eigen kinderen én eindeloos veel liefde voor hen. En dat werkt tot nu toe goed genoeg om mijn gebrek aan geduld te compenseren 🙂
4. Verantwoordelijkheidsgevoel
Ook voel je je bij thuisonderwijs waarschijnlijk bovengemiddeld verantwoordelijk voor de educatie van je kind. Waar “schoolouders” een deel van die verantwoordelijkheid delen met de juf of meester, deelt een thuisonderwijsouder die doorgaans alleen met een eventuele partner or zelfs helemaal niet.
Dit kan overigens ook al een voor- en nadeel zijn, net hoe je ernaar kijkt. Bij een “vastlopend” of gepest kind in schoolonderwijs kun je je mega verantwoordelijk én mega machteloos voelen, dat heb je bij thuisonderwijs minder. Maar als je kind iets écht niet lijkt te leren, dan kun je je ook bij thuisonderwijs heel machteloos en verantwoordelijk voelen.
5. Kritiek uit de omgeving
Hier is eigenlijk overal iets opmerkelijks aan de gang met de omgeving. Als je een baby hebt die goed slaapt, heb je mazzel, als je een baby hebt die heel vaak wakker is, dan ligt het volgens de goedbedoelende buurvrouw aan de [borstvoeding/samen slapen/draagdoek/volle maan/vul maar in]. Met thuisonderwijs is dat net zo: gaat het met je kind van een leien dakje op academisch gebied, dan ligt het volgens diezelfde buurvrouw aan je slimme kind, maar gaat er iets mis, dan ligt “de schuld” uiteraard bij het thuisonderwijs.
Daar moet je tegen kunnen, of leren tegen kunnen. Want die kritiek gaat er komen, dat is vrijwel altijd zo als je voor iets ‘afwijkends’ kiest.
6. Vragen uit de omgeving
Minder vervelend, maar ook vermoeiend, zijn alle goedbedoelende vragen van vreemden aan je kinderen “wanneer ze naar school gaan?” of “hebben jullie studiedag?” of “dat mag van de juf zeker niet he” etc. Keer op keer leggen ze geduldig uit dat ze niet naar school gaan, dat ze thuis school hebben, dat mama de juf is, maar ik weet niet hoe leuk het voor hen is om steeds hetzelfde verhaal te moeten vertellen.
Aan de andere kant hebben “schoolkinderen” dit denk ik ook: zij krijgen ook steeds de vraag op welke school ze zitten, in welke groep, bij welke juf, of het al bijna vakantie is. Misschien moeten die grote mensen gewoon eens leukere vragen verzinnen voor kleine kinderen 😉
7. Kosten materialen en uitstapjes
Als je kind naar een basisschool gaat, krijgt deze school zo’n €7.000 à €10.000 per kind per jaar van de staat om de leerkracht en het gebouw van te betalen en om materialen en uitstapjes van te doen. Vaak is er dan ook een (kleine) vrijwillige ouderbijdrage.
Als je thuisonderwijs geeft, is die tegemoetkoming 0 euro. Je kunt geen aanspraak maken op het geld dat de staat bespaart doordat je kind niet op een school of onderwijsinstelling staat ingeschreven. Naast de inkomstenderving kan dit voor gezinnen met weinig inkomsten écht een drempel vormen.
Gelukkig is de bieb gratis, gaan kinderen gratis met de trein, is in het bos lopen en spelen óók gratis en is er heel veel leuk materiaal te koop bij de kringloop. YouTube staat vól met toffe documentaires en met creativiteit kom je héél ver. De kosten hoeven niet hoog te zijn, het is maar net hoe gek je het zelf maakt.
8. Minder gedwongen sociale interactie
Een nadeel óf een voordeel: je kind heeft minder gedwongen sociale interactie. Je kind hoeft zich niet van ’s ochtends half 9 tot ’s middags half 3 met dezelfde 30 kinderen in een klaslokaal te verhouden, maar kan met jou en eventuele brusjes veel meer de tijd doorbrengen.
Hierdoor krijgt een kind óók minder de kans om te oefenen met sociale interactie, vooral in (grote) (constante) groepen.
Vraag jezelf af hoe belangrijk dit is in jouw wereldbeeld en levensovertuiging. Hoe vaak ben je zelf nog met 30 leeftijdsgenoten uit hetzelfde postcodegebied naar één opperbevelhebber (hihi) aan het luisteren 6 uur per dag op een stoel? Ik chargeer, maar een kern van waarheid zit er zeker in: deze ‘sociale’ klas-setting bereidt niet echt voor op het ‘normale’ leven. De enige situatie waarin deze sociale situatie structureel voor komt, is op school.
Het thuisonderwezen kind krijgt bovendien méér de gelegenheid om te oefenen met sociale interactie op het eigen tempo, maar zeker ook met een meer diverse sociale interactie. Je kind is immers thuis als de meterstanden worden opgemeten, gaat met jou mee naar kapper en de tandarts en staat veel meer midden in de samenleving overdag dan schoolkinderen in hun afgesloten schoolgebouw terwijl hun ouders in de afgesloten kantoren werken.
9. Minder signalerende functie
Onderwijzers zijn in hun opleiding gewezen op mogelijke ontwikkelings- en leerproblemen en weten daar voor door te verwijzen naar specialisten. Scholen hebben dan interne begeleiders die daar op kunnen reageren. Ouders hebben die vaardigheden mogelijk (nog) niet, waardoor misschien pas later ontdekt wordt dat je kind extra ondersteuning nodig heeft.
De keerzijde hiervan is eigenlijk veel positiever: doordat je constant bezig bent met de ontwikkeling van je kind, heb je juist heel góed door hoe het zich ontwikkelt en kun je mogelijk éérder aan de bel trekken als je vermoedens van problematiek hebt. Sommige problematiek is bovendien in de één op één thuis situatie een stuk minder problematisch dan in een grote drukke klas.
10. Ontwennen school
Eigenlijk komt deze in Nederland niet zoveel voor voor je kind , door hoe thuisonderwijs wettelijk is geregeld. Mocht je kind toch wel eerder naar school gegaan zijn en stap je nu over op thuisonderwijs, dan kan het zijn dat je kind tijd nodig heeft om los te geraken van “hoe school hoort”. Het kind is gewend om te wachten op de juf, op het groepsproces, op het verschil tussen mama/juf, en dat ontwennen heeft tijd nodig. Hoeveel tijd heeft ook te maken met het thuisonderwijstype dat je kiest: hoe schoolser, hoe minder groot de overgang.
Voor – jou als ouder – kan dit echter wel een rol spelen als je zelf naar school bent geweest. Het kan je onzeker maken als ouder en je doen twijfelen aan de juistheid van je keuze, als je kind anders leert of op ander tempo dan jij vroeger. Het kan zijn dat je je sterk afvraagt hoe je “moet beginnen” met thuisonderwijs, wat voor “rooster” je moet aanhouden en meer van dat soort schoolse dingen.
Gun jezelf en je kind vooral ook tijd voor het ontwennen. Interessant hierbij vind ik zelf steeds de vraag: “Hoe zou je het inrichten als je met 200 mensen op een onbewoond eiland strandt? Wat doe je dan met de kinderen?” Ook kan het boeiend zijn om bronnen te raadplegen waarin de einddoelen van de basisschool staan uitgelegd, zodat je weet waar je langzaam naar toe werkt.
Dit proces van ontwennen van schoolse dingen, wordt ook wel ontscholen of de-scholing genoemd. Ik schreef er in deze blogpost over ontscholing meer over.
11. Wennen school
Andersom kan ook een angst zijn: wat als mijn kind uiteindelijk tóch naar (de middelbare) school gaat. Hoe moet hij/zij dan wennen?
De verhalen daarover zijn eigenlijk allemaal positief: kinderen zijn flexibel, passen zich snel aan een nieuw ritme aan en hebben van huis uit een flinke dosis veilige hechting en vertrouwen meegekregen door het jarenlang intensiever samen leven. Ik ga over dit onderwerp binnenkort een moeder interviewen, schrijf je in voor de nieuwsbrief om daarvan op de hoogte gebracht te worden.